Os ydych chi'n ystyried gwerthu'ch cartref, neu os ydych chi eisoes wedi gwneud y penderfyniad i'w roi ar y farchnad, yna efallai eich bod chi'n pendroni sut i gael y pris gorau a/neu werthiant cyflym. I’r rhan fwyaf o bobl, mae gwerthu cartref yn mynd â nhw i diriogaeth anghyfarwydd – ar gyfartaledd dim ond bob 15 i 20 mlynedd rydyn ni’n symud ac yn yr amser hwnnw gall llawer newid.
Gofynnir i ni’n rheolaidd am gyngor ar sut i werthu cartref, felly dyma ein blog diweddaraf sy’n ymdrin â rhai meysydd allweddol y dylech feddwl amdanynt.
Gallwch ddod o hyd i gyngor arall mewn man arall ar ein blog, gan gynnwys -
- Y Broses Werthu - Beth sy'n digwydd unwaith y derbynnir cynnig
- Sut mae Eiddo'n cael ei Werthu? Rhan 1
- Sut mae Eiddo'n cael ei Werthu? Rhan 2
- Sut mae Eiddo'n cael ei Werthu? Rhan 3
- Archebu Symudwyr? Gair o rybudd!
Os oes gennych unrhyw gwestiynau am unrhyw ran o'r wybodaeth a ddarllenoch yn ein blogiau, mae croeso i chi wneud hynny rhowch alwad i ni a sgwrsio drwy eich ymholiadau.
Eich Cyllid
Mae'n debyg mai'r elfen bwysicaf o werthu eiddo yw deall eich sefyllfa ariannol a'r ymrwymiadau a fydd gennych. Yn gyntaf, bydd angen i chi dalu gweddill eich morgais, os oes gennych un. Efallai y bydd yn rhaid i chi dalu cosb am ad-dalu’n gynnar hefyd, felly siaradwch â’ch darparwr morgais i gael gwybod beth sy’n ddyledus.
Mae yna hefyd amrywiaeth o gostau eraill y gall fod angen i chi eu talu fel rhan o'r broses werthu. Mae'r rhain yn cynnwys pethau fel Tystysgrif Perfformiad Ynni, ffioedd cyfreithiol, ffioedd cofrestrfa tir a chostau symud.
Bydd angen i chi dalu Treth Enillion Cyfalaf hefyd, os nad dyma yw eich prif breswylfa neu os yw eich eiddo yn cynnwys llawer o dir, yn ogystal â ffioedd asiant tai ac unrhyw atgyweiriadau cartref hanfodol sydd eu hangen.
Cysylltwch â gwerthwr tai ag enw da i gael prisiad cyfredol o'ch eiddo, yna ei gymharu â chostau cyffredinol symud. Byddem yn argymell gwneud hyn cyn gynted â phosibl fel y gallwch ddeall faint o arian y gallwch o bosibl ei ryddhau o'ch gwerthiant eiddo, sy'n golygu y gallwch gyllidebu ar gyfer eich symudiad nesaf.
Gallwch ddarllen mwy yma - Gwasanaeth Cyngor Arian.
Gwaith papur i gael eich eiddo 'yn barod i'w werthu'?
Cyn i chi roi eich eiddo ar y farchnad, cymerwch amser i gael yr holl waith papur angenrheidiol mewn trefn – bydd hyn yn helpu i osgoi oedi yn y broses werthu yn y dyfodol. Trwy'r broses werthu gofynnir i chi am ystod eang o wybodaeth, a bydd rhywfaint ohoni o'ch pryniant gwreiddiol o'r eiddo.
Mae'r gwaith papur y bydd ei angen arnoch yn cynnwys -
- Tystysgrif Perfformiad Ynni (EPC) – gallwch ddarganfod mwy amdanynt ar y gwefan y llywodraeth. Maent yn ddilys am 10 mlynedd, felly efallai y byddwch yn gallu eu hailddefnyddio os prynoch eich eiddo yn ddiweddar. Os yw eich cartref wedi’i restru neu mewn ardal gadwraeth yna efallai na fydd angen un arnoch, er y gallai hyn newid wrth i Lywodraeth y DU weithio tuag at sero net.
- Dogfennau teitl Cofrestrfa Tir EM
- Gwiriadau nwy wedi'u cwblhau gan a Diogelwch Nwy peiriannydd cofrestredig (neu beiriannydd cofrestredig Corgi cyn 2009)
- Gwiriadau trydanol – Adroddiad Cyflwr Gosodiadau Trydanol (EICR) neu dystysgrif/adroddiad NAPIT neu NICEIC gan person cymwys trydanol cofrestredig
- Tystysgrifau FENSA neu CERTAS ar gyfer ffenestri
- Tystysgrifau HETAS ar gyfer unrhyw stofiau llosgi tanwydd solet
- Caniatâd cynllunio am unrhyw waith mawr a wneir
- Tystysgrifau cwblhau rheoliadau adeiladu a thystysgrifau gwarant adeiladwr ar gyfer newidiadau neu ychwanegiadau
- Gwarantau/gwarantau ymsuddiant
- Gwarantau/gwarantau lleithder
Mae dogfennau eraill y gallai fod eu hangen arnoch yn cynnwys cytundebau wal gydrannol, rheoli canclwm Japan ac arolygon asbestos, ac os ydych yn gwerthu eiddo masnachol asesiad risg tân – mae’r cyfan yn dibynnu ar eich eiddo.
Bydd angen i chi hefyd lenwi Ffurflen Gwybodaeth am Eiddo – a elwir yn ffurflen TA6, yn ogystal â ffurflen TA7 os ydych yn gwerthu eiddo ar brydles. Gallwch ddarganfod mwy am hyn ar y Cymdeithas y Cyfreithwyr gwefan, fel y gallwch ddechrau meddwl am y wybodaeth sydd ei hangen arnoch.
Mae hefyd yn werth ystyried cyfarwyddo eich cynrychiolydd cyfreithiol i wirio teitl eich eiddo cyn gynted ag y byddwch yn penderfynu gwerthu. Bydd hyn yn helpu i arbed amser gan ei fod yn golygu y gellir datrys unrhyw broblemau cyn y gwerthiant gwirioneddol.
Yn olaf, meddyliwch am y blaendal y mae angen i chi ei gael ar gyfer eich pryniant eiddo nesaf. Os ydych chi'n gwerthu ac yn prynu ar yr un pryd, efallai y bydd angen i chi wirio gyda gwerthwr yr eiddo rydych chi'n bwriadu ei brynu a ydyn nhw'n hapus i dderbyn blaendal llai.
Gwiriadau Hunaniaeth
Mae'n ofyniad cyfreithiol i werthwyr tai, benthycwyr morgeisi a chynrychiolwyr cyfreithiol wirio pwy ydych. Er mwyn eu galluogi i wneud hyn bydd angen i chi ddarparu -
- Dogfen prawf hunaniaeth, er enghraifft pasbort neu drwydded yrru gyda'ch llun arno. Gallwch ddarganfod mwy am y dogfennau adnabod swyddogol a fydd yn cael eu derbyn ar y gwefan y llywodraeth.
- Prawf o gyfeiriad. Gall hyn fod yn gyfriflen banc neu fil cyfleustodau (llai na thri mis oed) neu ddogfen arall – darganfyddwch fwy yma.
Paratoi Eich Cartref Ar Werth
Cymerwch amser i gael eich cartref mewn cyflwr da cyn i chi gysylltu â gwerthwr tai a'i gael ar y farchnad. Y tu allan i'ch eiddo, meddyliwch am yr argraff gychwynnol y mae'n ei chreu - a oes angen paentio'r tu allan neu a oes angen tacluso'r ardd flaen? Y tu mewn, ceisiwch ei dacluso a'i dacluso, trwsio unrhyw rwygiadau a sicrhau ei fod wedi'i lanhau'n dda. Gallwch hefyd adolygu eich Tystysgrif Perfformiad Ynni a chael gwasanaeth i'ch boeler - popeth i helpu i wneud eich eiddo mor ddeniadol â phosibl i ddarpar brynwyr.
Dylech hefyd fod yn barod i ddweud wrth eich gwerthwr tai am unrhyw ffeithiau perthnasol – mae'r rhain yn bethau sy'n cael effaith fawr ar benderfyniad prynu prynwr. Mae'n ofynnol yn gyfreithiol i werthwyr tai rannu hyn â darpar brynwyr, felly ni ddylech gamarwain na chuddio unrhyw ddiffygion. Er enghraifft, os oes ardaloedd o leithder neu os yw’r eiddo’n gorlifo’n rheolaidd yn ffeithiau perthnasol y dylid eu rhannu – maent hefyd yn debygol o gael eu darganfod gan arolwg prynwr, felly mae’n llawer gwell bod yn onest yn eu cylch ac osgoi trafodaethau pris yn ddiweddarach yn y broses werthu.
Meddyliwch hefyd am osodion a ffitiadau, neu eitemau o ddodrefn, yr ydych am eu cynnwys – neu eu heithrio – yn y gwerthiant, fel y gellir cyfathrebu hyn yn glir o’r dechrau.
Prisiadau
Pan fyddwch yn penderfynu rhoi eich eiddo ar y farchnad mae'n debyg eich bod eisoes wedi gwneud rhywfaint o ymchwil eich hun i faint y gallai fod yn werth. Mae'r Cofrestrfa Tir EM, hefyd yn dangos y pris gwerthu y cytunwyd arno ar gyfer eiddo tebyg yn eich ardal. Bydd gwerthwr tai proffesiynol wedyn yn gallu rhoi eu prisiad i chi, yn seiliedig ar eu profiad a'u harbenigedd lleol. Gallwch gael mwy nag un gwerthwr tai i brisio eich eiddo, ond chi sydd i benderfynu'n derfynol ar y pris marchnata. Gallai’r pris gwerthu terfynol fod yn uwch neu’n is na’r pris marchnata cychwynnol – mae’r cyfan yn dibynnu ar y prynwr, y farchnad a pha mor gyflym yr ydych am symud.
Creu eich Tîm
Dewiswch asiant tai yr ydych yn ymddiried ynddo ac yn teimlo'n gyfforddus yn gweithio gydag ef i werthu eich cartref. Gwnewch yn siŵr eu bod yn dryloyw ynghylch eu ffioedd ac esboniwch eu telerau gwaith yn glir i chi. Y dyddiau hyn gallwch wirio adolygiadau gan berchnogion tai eraill ar wefannau fel Trustpilot.
Efallai y byddant hefyd yn gallu argymell syrfëwr, aseswr ynni, cynrychiolydd cyfreithiol ac yn y blaen, i'ch helpu trwy'r broses werthu, ond gwiriwch sut maent yn gweithio gyda'r darparwyr hyn a gwnewch yn siŵr eich bod yn hapus â'ch dewisiadau terfynol.
Cyfarwyddo Cynrychiolydd Cyfreithiol
Dewiswch eich cynrychiolydd cyfreithiol cyn i chi roi eich cartref ar y farchnad os gallwch chi i helpu i leihau oedi. Bydd y cynrychiolydd hwn yn gwneud y gwaith trawsgludo, sy'n ymwneud â holl gyfreithlondeb trosglwyddo perchnogaeth yr eiddo. Gallent fod yn gyfreithiwr, yn drawsgludwr trwyddedig neu'n weithredwr cyfreithiol siartredig/ymarferydd CILEx. Maent i gyd yn gwbl gymwys i wneud y gwaith hwn ar eich rhan ac yn cael eu rheoleiddio gan y corff priodol. Gwnewch yn siŵr eich bod yn cael dyfynbris gan ddau neu dri chynrychiolydd cyfreithiol, ac yna ystyriwch y pris, ansawdd a gwasanaeth y maent yn ei gynnig. Mae hefyd yn werth siarad â ffrindiau a theulu i wirio a oes ganddynt unrhyw argymhellion.
Dod o Hyd i Brynwr
Gallwch chi benderfynu a ydych chi neu'ch gwerthwr tai yn dangos eich cartref, ond mae'n bwysig sicrhau ei fod yn lân, yn daclus ac wedi'i gyflwyno'n dda i ddenu prynwr. Dylai eich gwerthwr tai gael adborth gan ddarpar brynwyr i chi, i'ch helpu i ddeall cryfderau a gwendidau eich eiddo a beth allwch chi ei wneud i'w datrys.
Wrth ddewis prynwr, efallai y cewch gynigion amrywiol. Mae'n bwysig ystyried pob cynnig yn ôl ei rinweddau unigol – nid yn unig swm y cynnig, ond hefyd os yw'r prynwyr yn brynwyr arian parod, mewn cadwyn ac, os felly, hyd y gadwyn. Bydd eich gwerthwr tai yn gallu cynnig cyngor i'ch helpu.
Trafodaethau
Unwaith y byddwch wedi cytuno i werthiant, bydd trafodaethau'n parhau ynghylch manylion y cytundeb. Hyd nes y byddwch wedi cyfnewid contractau gyda'ch prynwr nid oes rhwymedigaeth gyfreithiol ar y naill barti na'r llall i fynd drwy'r gwerthiant.
Pethau y gellir eu cynnwys yn y trafodaethau yw'r dyddiad cwblhau pan fydd yn rhaid i chi adael yr eiddo; pa osodiadau a ffitiadau y byddwch yn eu cynnwys, eu gwerthu neu fynd â nhw gyda chi – mae'n rhaid gwneud hyn yn glir yn y contract; ac efallai y bydd canfyddiadau arolwg y prynwr yn datgelu materion y mae angen eu datrys neu'n cynnwys ailnegodi'r cynnig - gallent hyd yn oed dynnu eu cynnig yn ôl os yw'r canfyddiadau'n arwyddocaol.
Derbyn cynnig
Unwaith y byddwch yn derbyn cynnig bydd y prynwr yn cyfarwyddo ei gynrychiolydd cyfreithiol i gychwyn y broses o chwilio ac adolygu teitl yr eiddo. Hyd nes y byddwch yn cyfnewid contractau (pan fydd yr eiddo'n cael ei werthu'n gyfreithiol) dywedir bod eich eiddo yn cael ei 'werthu yn amodol ar gontract'.
Ychydig ddyddiau ar ôl derbyn y cynnig, gwiriwch gyda'ch cynrychiolydd cyfreithiol bod y prynwr hefyd yn cymryd camau ac yn penodi ei gynrychiolydd cyfreithiol ei hun. Os nad ydynt, gofynnwch i'ch gwerthwr tai neu gynrychiolydd cyfreithiol i ddarganfod pam fod oedi.
Er nad ydych wedi ymrwymo'n gyfreithiol ar hyn o bryd, cofiwch y gall tynnu allan arwain at gostau a hyd yn oed beryglu eich pryniant eiddo yn y dyfodol, felly meddyliwch yn ofalus am eich cynlluniau.
Os na chewch unrhyw gynigion, siaradwch â'ch gwerthwr tai ynghylch pam y gallai hyn fod - rydym yn hapus i helpu i gynnig arweiniad ar brisio a chyflwyniad ar gyfer eich cartref.
Problemau yn y gadwyn?
Rydyn ni i gyd wedi clywed am – neu wedi profi – problemau mewn cadwyn dai. Yn anffodus mae'r pethau hyn yn digwydd, ond ceisiwch beidio â chynhyrfu. Rydym yn cynnig gwasanaeth datblygu gwerthiant mewnol i helpu i gadw'r gadwyn i symud a rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf i chi am yr hyn sy'n digwydd mewn mannau eraill yn y gadwyn. I helpu, gwnewch yn siŵr bod eich holl ddogfennau mewn trefn, llofnodwch a dychwelwch y gwaith papur yn brydlon ac atebwch unrhyw gwestiynau yn gyflym - yn syml, peidiwch â dod yn ddolen wannaf yn y gadwyn.
cyfnewid
Dyma pryd y byddwch chi a'ch prynwr yn cyfnewid contractau wedi'u llofnodi - rydych bellach wedi ymrwymo'n gyfreithiol i'r gwerthiant ac ni all y naill na'r llall ohonoch dynnu'n ôl heb unrhyw ganlyniadau - ariannol fel arfer. Ar yr adeg hon - pan fydd popeth yn mynd yn ei flaen - efallai y bydd y prynwr am ymweld eto i gymryd mesuriadau a gwneud cynlluniau ar gyfer eu cartref newydd, a gallwch fod yn gyffrous am wneud yr un peth yn eich cartref newydd.
cwblhau
Diwrnod mwyaf cyffrous y broses werthu! Y diwrnod cwblhau yw pan fyddwch yn cwblhau'r gwerthiant, yn trosglwyddo'r allweddi i'r perchennog newydd ac yn symud allan o'ch eiddo fel y gall y perchennog newydd symud i mewn. Yn aml byddwch yn symud i mewn i'ch cartref newydd ar yr un diwrnod os yw amseriadau'r gadwyn wedi gweithio'n dda, gan wneud diwrnod cwblhau yn garreg filltir allweddol yn eich bywyd.
Gwefan y Llywodraeth hon â gwybodaeth bellach i'ch helpu i ddeall a symud ymlaen drwy'r broses werthu, neu gallwch gysylltu â ni i drafod unrhyw gwestiynau sydd gennych, yn ogystal â darllen ein blogiau eraill am gyngor a gwybodaeth.