Yn sefyll ar bwys mynyddoedd hardd y Preseli, ac yn cynnig mynediad hawdd i ardal hyfryd Parc Cenedlaethol Arfordir Penfro a Bae Ceredigion, mae pentrefi Hermon, Tegryn, Llanfyrnach a’r Glôg yn cynnig lleoliad gwledig, canolog yng Ngorllewin Cymru. Gyda siopau lleol ac ysgol gynradd/uwchradd dda ar gael yng Nghrymych (tua dwy i dair milltir i ffwrdd), mae'r pentrefi hyn yn cynnig ffordd o fyw wledig, hamddenol.

Maent hefyd yn arbennig o boblogaidd oherwydd eu hagosrwydd at drefi mwy o faint Aberteifi, Abergwaun, Castell Newydd Emlyn a Chaerfyrddin, gan ddarparu digon o gyfleoedd gwaith a hamdden.

Pe hoffech drafod symud i Orllewin Cymru a darganfod mwy am y pentrefi hyn rydym yn hapus i helpu. Cysylltwch â ni, os gwelwch yn dda.

Gallwch hefyd ddarllen am nifer o bentrefi eraill yn yr ardal yn ein  Gwybodaeth am y Lleoliad.

Hanes

Mae’r rhan hon o Orllewin Cymru wedi’i thrwytho mewn hanes, llawer ohono’n dyddio’n ôl i’r Oes Efydd a’r Oes Haearn, ond mae bwyeill carreg sy’n dyddio o’r cyfnod Neolithig wedi’u darganfod yma hefyd. 

Mae ardal y Preseli hefyd yn adnabyddus am ei meini hirion, gyda rhai yn credu mai yma y tarddodd Côr y Cewri. Lle hynod ddiddorol i'w ddarganfod ar gyfer pobl leol ac ymwelwyr, gallwch hefyd weld olion aneddiadau cynnar, megis bryngaer Foel Drygarn gydag olion rhagfuriau cerrig.

Yn lleol i’r pentrefi hyn, mae hanes mwy diweddar i’w weld yn Hermon yng Nghapel y Bedyddwyr, a godwyd yn 1808, tra adeiladwyd Capel Brynmyrnach, capel Annibynwyr Cymraeg y pentref, ym 1888.

Roedd pentref Llanfyrnach yn gartref i fwynglawdd plwm pwysig rhwng yr 17eg a'r 19eg ganrif. Cyrhaeddodd Rheilffordd Hendy-gwyn ar Daf a Dyffryn Taf ym 1873 a bu'n fodd i allforio'r plwm yn haws. Mae yna hefyd fwnt Normanaidd a leolir yn agos at yr eglwys o'r 19eg ganrif - un o bum eglwys wedi'i chysegru i Sant Brynach.

Roedd pentrefan Y Glôg yn enwog am ei chwarel lechi, a fu’n gweithredu o ddiwedd y 1700au hyd 1926, gyda dyfodiad y rheilffordd hefyd yn helpu ei llwyddiant.

Yn wir, roedd y rheilffyrdd yn rhan fawr o ddatblygiad yr ardal hon. Cyrhaeddodd y rheilffordd Grymych yn 1874 a pharhau i Aberteifi erbyn 1886, gan ddarparu ffordd gyflym i gludo llechi a chynnyrch ffermwyr lleol – mae amaethyddiaeth yn parhau i chwarae rhan allweddol yn yr economi leol.

Twristiaeth a Hamdden

Mae’r ardal o amgylch Hermon, Tegryn, Llanfyrnach a’r Glôg yn cynnig rhai o olygfeydd harddaf y DU. Mae mynyddoedd enwog Y Preseli yn eistedd i’r gorllewin lle mae’r cerdded yn anhygoel, gyda chyfle i ddarganfod yr olion hanesyddol hynod ddiddorol.

Mae’r ffyrdd tawel yn wych ar gyfer beicio ffordd, ac i feicwyr mynydd mae Gorllewin Cymru yn bleser i’w ddarganfod. Ac os ydych chi wrth eich bodd â marchogaeth, yna byddwch mewn cwmni da gan fod yr amgylchedd gwledig yn cynnig digon o ffyrdd heddychlon a llwybrau ceffylau. Os nad ydych yn berchen ar eich ceffyl eich hun ceisiwch Preseli Pony Trekking i ddarganfod y bryniau o gwmpas gyda thywyswyr arbenigol.

Atyniad arall yr ardal hon yw ei hagosrwydd at arfordir prydferth Cymru o amgylch Bae Ceredigion ac i'r de i Draeth Mawr,, sy'n un o'r traethau agosaf at yr ardal hon. Mae pum milltir o draeth gwastad, tywodlyd gyda thwyni tywod yn gefn iddo yn ei wneud yn boblogaidd gyda theuluoedd a selogion chwaraeon dŵr. Ychydig ymhellach i'r gogledd mae traeth prydfeth Poppit, wrth geg aber Afon Teifi, a gyferbyn â'r traeth hardd yng Gwbert. 

Gyrrwch ychydig ymhellach a gwelwch fod dewis helaeth o draethau megis y traeth hyfryd Traeth Tresaith gyda’i raeadr, a Thraeth Mwnt sy’n eiddo i’r Ymddiriedolaeth Genedlaethol. 

Nid yw'n syndod bod chwaraeon dŵr yn boblogaidd iawn yma. Bydd llawer o bobl yn mynd allan i syrffio yn y bore neu'n mwynhau hwylio, hwylfyrddio neu sgïo dŵr ar y penwythnosau. Gallwch ymuno â chlwb lleol i gwrdd â chyd-selogion os dymunwch - mae Tresaith Mariners, er enghraifft, yn glwb hwylio dingis.

Yng Nghrymych byddwch yn dod o hyd i glwb rygbi – ewch i wefan  Clwb Rygbi Crymych i ddarganfod mwy am ymuno. Fel arall, yng Canolfan Hamdden Crymych, mae pwll nofio yn ogystal ag ystod o ddosbarthiadau ffitrwydd, gan gynnwys dosbarthiadau ar gyfer plant iau.

Yn olaf, os ydych wrth eich bodd yn canu, beth am ymuno â’r côr yng Nghrymych. Mae'n perfformio mewn gwahanol wyliau a digwyddiadau - darganfyddwch fwy ar eu tudalen Facebook.

Siopa

Lleolir y pentrefi gwledig hyn yng nghanol cefn gwlad heb ei ddifetha felly ni fyddwch yn dod o hyd i archfarchnadoedd mawr a siopau'r stryd fawr. Yn lle hynny, mae manwerthwyr arbenigol, annibynnol yn gwerthu popeth o gynnyrch lleol i anrhegion.

Mae gan Grymych Spar a Nisa Local ar gyfer siopa bwyd a groser, tra ar gyfer archfarchnadoedd mawr, mae Tesco, Spar mwy o faint ac Aldi yn Aberteifi Mae llu o siopau eraill yn Aberteifi hefyd, a siopau annibynnol fel siopau dillad, arbenigwyr bwyd a siopau syrffio. Dylech hefyd ymweld â Marchnad Neuadd y Dref – adeilad treftadaeth rhestredig Gradd II lle mae dros 20 o adwerthwyr gwahanol.

Os oes angen banc stryd fawr arnoch chi, fe welwch chi Lloyds, Barclays a HSBC yn Aberteifi.

Os ydych chi wrth eich bodd yn siopa'n lleol yna mae gan Grymych rai siopau bach, arbenigol fel Bwyd y Byd sydd ag ystod wych o fwydydd iach a hamperi hyfryd os ydych yn chwilio am syniad anrheg. Mae digonedd o ddanteithion eraill ac eitemau anrhegion i'w cael yn Siop Siân, sy'n gwerthu gemwaith, siocledi, canhwyllau, bagiau a mwy, yn ogystal ag yn Nhŷ Bach Twt.

Os ydych yn berchen ar geffylau bydd CJ’s Equestrian o fudd i chi, tra bod ychwanegiad anarferol i'r pentref yw Y Siop Corryn – mae'n arbenigo mewn pryfed cop o bob maint! 

Ar gyfer eitemau trydanol ewch i DE Philips a'i Fab, lle gallwch brynu ystod lawn o offer cartref.

Bwyta ac Yfed

Mae gan Sir Benfro a Gorllewin Cymru gyfan enw da cynyddol am gynnyrch ffres, lleol ac os ydych chi'n hoffi coginio gartref fe welwch ddigonedd o gynhwysion gwych fel cigoedd, cawsiau a diodydd lleol.

Os yw'n well gennych fwyta allan yna mae rhywbeth at ddant pawb. Yn Abercych (tua 15 munud i ffwrdd) fe welwch chi Nag’s Head, tafarn gastro boblogaidd sy’n gweini seigiau blasus fel nachos cig eidion Cymreig wedi’i dynnu a ffiledi draenogiaid y môr wedi’u ffrio mewn padell. Mae ganddo lety hyfryd hefyd os ydych chi'n dod i'r ardal i chwilio am dŷ.

Yn Nhegryn mae tafarn leol gyfeillgar – y Butcher Arms – sydd ar agor bob dydd ac yn gweini cwrw go iawn a phrydau min nos.

Yng Nghrymych, mae'r Crymych Arms, sy’n dafarn draddodiadol sy’n cynnig croeso cynnes lle gallwch archebu bwyd cartref hefyd. Am goffi neu ysgytlaeth a byrbrydau fel tatws pob neu gacennau, gallwch roi cynnig ar Blasus yng nghanol Crymych. Mae hefyd amrywiaeth o brydau arbennig dyddiol ar gael, sy'n bendant yn werth rhoi cynnig arnynt!

Os ydych yn dwlu ar hufen iâ yna byddwch yn y nefoedd yma gan mai dim ond ychydig y tu allan i Grymych mae Mary's Farmhouse . Maen nhw'n cynhyrchu amrywiaeth o hufen iâ blasus, i gyd wedi'u gwneud yn lleol a'u gwerthu ledled Cymru. 

Mae gan Grymych hefyd nifer o opsiynau tecawê gan gynnwys The Dragon Inn ar gyfer bwyd Tsieineaidd da, Crymych Kebab House ar gyfer cebabs a pizzas, ac Y Badell Ffrio ar gyfer pysgod a sglodion.

Gofal Iechyd

Un o'r gwasanaethau cyntaf i'w drefnu pan fyddwch yn symud i ardal newydd yw cofrestru gyda meddyg teulu. I drigolion Hermon, Tegryn, Llanfyrnach a’r Glôg mae ganolfan feddygol yng Nghrymych, sydd ar agor o ddydd Llun i ddydd Gwener rhwng 8am a 5.30pm. Mae'r meddygon yma yn gweithio yng Nghrymych a Threfdraeth, ac yn darparu ystod o wasanaethau, gyda dewis o ymgynghoriadau wyneb yn wyneb neu dros y ffôn. 

Yng Nghrymych hefyd y byddwch yn dod o hyd i fferyllfa leol - Fferyllfa EP Parry, a leolir ar y Stryd Fawr sydd ar agor chwe diwrnod yr wythnos. Byddwch hefyd yn dod o hyd i optegydd yng Nghrymych, Celia Vlismas.

I gofrestru gyda deintydd, mae'r deintyddion agosaf yn Nhrefdraeth - y Pembrokeshire Dental Care, ac yn Aberteifi mae Deintyddfa Aberteifi . 

Ysgolion

Yn dibynnu ar ble rydych yn dewis byw, y dalgylchoedd ar gyfer ysgolion cynradd fydd yn pennu pa ysgol y mae eich plant yn ei mynychu. Os ydych chi'n byw ym mhentref Hermon neu o'i gwmpas gall plant fynychu Ysgol Bro Preseliysgol gynradd ac uwchradd gyfun gyda chweched dosbarth. Fel arall, mae ysgol gynradd yn Nhegryn – Ysgol Gynradd Clydau, lle gall plant sy'n byw o amgylch Llanfyrnach a'r Glôg fynychu. 

Ar gyfer addysg uwchradd, bydd holl blant yr ardal yn mynychu Ysgol Bro Preseli, sydd ag enw da. Ysgol ddwyieithog yw hon ac mae hefyd yn darparu ystod o weithgareddau allgyrsiol, gan gynnwys theatr, chwaraeon a cherddoriaeth.

Mae hefyd goleg addysg bellach da yn Aberteifi – Coleg Ceredigion. Yma gall myfyrwyr o bob oed elwa o gyrsiau ar-lein, astudio rhan-amser a phrentisiaethau, gyda phynciau'n amrywio o'r celfyddydau perfformio ac addysg i astudiaethau busnes a modurol.

Ar gyfer plant ag anghenion addysgol, gan gynnwys anawsterau dysgu difrifol neu awtistiaeth, mae uned rhagorol, Canolfan y Don yn Ysgol Aberporth, tua 25 munud o Grymych. Gydag ystod o gyfleusterau arbenigol, mae gan yr ysgol enw rhagorol ac mae’n derbyn disgyblion hyd at 11 oed. 

Cludiant

Nid oes gan y rhan hon o Orllewin Cymru wasanaeth trên bellach, ond mae gwasanaethau bysys amrywiol sy'n cysylltu Crymych ag Aberteifi sy’n mynd trwy Hermon. Er mwyn gwneud y gorau o'r holl weithgareddau ac amwynderau yma, mae angen car. Gall y gwasanaethau bysys newid, felly os yw trafnidiaeth gyhoeddus yn bwysig i chi gofynnwch i ni yn ystod eich chwiliad eiddo a gallwn eich helpu i wirio'r gwasanaethau a'r amseroedd diweddaraf.

Darganfod mwy

Pe hoffech glywed am eiddo newydd sy'n dod ar y farchnad o amgylch Hermon, Tegryn, Llanfyrnach a’r Glôg gallwch ein ffonio ar 01239 562 500 neu Cysylltwch â ni trwy ein gwefan. Am fwy o gymorth i’ch helpu chi i gynllunio symud, gallwch edrych ar y gwefannau eraill hyn hefyd - 

• Pethau i'w gwneud - Cliciwch Yma
• Ysgolion cynradd - Cliciwch Yma ac Yma
• Trafnidiaeth - Cliciwch Yma
• Rheoli eiddo a gosod eiddo - Cliciwch Yma