Yn sefyll rhwng trefi hanesyddol Castell Newydd Emlyn a Llandysul, ac ychydig dros 15 milltir o Gaerfyrddin ac Aberteifi, mae pentrefi gwledig Gorllewin Cymru, Drefach Felindre, Waungilwen, Cwmpengraig a Chwmhiraeth yn gynyddol boblogaidd gyda phobl sy’n chwilio am dai.

Yn cynnig heddwch a thawelwch cefn gwlad, ynghyd â hanes cyfoethog sy’n gysylltiedig â diwydiant gwlân Cymru, a mynediad hawdd i’r arfordir hardd o amgylch Bae Ceredigion, mae’r rhan hon o Orllewin Cymru yn cynnig dewis o gartrefi a thyddynnod.

Os hoffech drafod symud i Orllewin Cymru, rydym yma i helpu. Rydyn ni wedi byw yma ar hyd ein bywydau ac yn hapus i gynnig cyngor a mewnwelediad i beth a ble i brynu i gwrdd â’ch gofynion unigol - Cysylltwch â ni Helen neu Tania os gwelwch yn dda. Gallwch hefyd ddarllen mwy am drefi a phentrefi eraill Gorllewin Cymru yn ein Gwybodaeth am y Lleoliad.

Hanes

Roedd y pentrefi a’r pentrefannau hyn o’r 19eg ganrif ar flaen y gad yn y diwydiant gwlân a thecstilau yng Nghymru. Ar anterth llwyddiant yr ardal, yng nghanol y 1920au, roedd dros 50 o felinau’n cynhyrchu’r wlanen a ddefnyddid i ddilladu glowyr a gweithwyr dur. Defnyddiwyd brethyn oddi yma hefyd i wneud gwisgoedd y milwyr oedd yn ymladd yn y Rhyfel Byd Cyntaf.

Gallwch weld llawer o'r melinau a oedd yn gartref i'r gwyddiau o hyd, ac os oes gennych ddiddordeb yn yr hanes gallwch ymweld â'r Amgueddfa Wlân Genedlaethol,, sydd â’i chartref yn yr hen Felinau Cambrian yn Felindre.

Twristiaeth a Hamdden

Wedi'u hamgylchynu gan fryniau gorllewin Cymru, mae pentrefi Drefach Felindre, Waungilwen, Cwmpengraig a Chwmhiraeth yn cynnig heddwch a thawelwch, ochr yn ochr â mynediad hawdd i ystod eang o chwaraeon a gweithgareddau.

Mae cerdded a seiclo yn boblogaidd yma, gyda digon o draciau a llwybrau i'w harchwilio ac amrywiaeth o deithiau hawdd neu heriol. Yn ogystal, mae Llwybr Arfordir Ceredigion, sy’n rhedeg 60 milltir o amgylch arfordir enwog Bae Ceredigion, yn hawdd ei gyrraedd o’r pentrefi hefyd.  

Mae pysgota yn ddifyrrwch poblogaidd arall yma, naill ai ar yr Afon Teifi enwog lle gallwch ymuno â'r Chymdeithas Bysgota Llandysul, – neu yn nyfroedd glân Bae Ceredigion , sy'n gartref i bysgod fel penfras, draenogiaid y môr, macrell a thyrbytiaid. 

I’r rhai sy’n hoffi’r traethau a selogion chwaraeon dŵr, mae rhai o draethau gorau'r DU tua 30 munud i ffwrdd ym Mae Ceredigion. Ewch i Traeth Aberporth lle byddwch yn dod o hyd i ddau draeth tywodlyd, hyfryd gyda phyllau glan môr, gan ei wneud yn boblogaidd iawn gyda theuluoedd. Fel arall, Traeth Penbryn, sy'n eiddo i'r Ymddiriedolaeth Genedlaethol, â bron un milltir o dywod i'w fwynhau. 

Mae chwaraeon dŵr poblogaidd yn yr ardal yn cynnwys syrffio, gyda rhai o'r mannau syrffio gorau i'w darganfod o fewn taith 30-40 munud i'r pentrefi hyn. Os byddwch yn byw yma, gallwch fynd am syrffio sydyn ar ôl gwaith! Gallwch hefyd roi cynnig ar sgïo dŵr, tonfyrddio, hwylfyrddio, barcudfyrddio a hwylio.

Ble bynnag yr ewch chi ar yr arfordir, cofiwch gadw llygad allan am y morloi a’r dolffiniaid sy’n byw yn y dyfroedd prydferth hyn, a rhywfaint o’r bywyd adar anhygoel.

Gydag Amgueddfa Wlân Cymru ychydig y tu allan i Drefach Felindre, y castell yng Nghastell Newydd Emlyn, a Rheilffordd Dyffryn Teifiay, rheilffordd gul gydag injan stêm, mae yna hefyd amrywiaeth o atyniadau twristiaeth gerllaw, heb sôn am yr enwog Castell Caerfyrddin ac Castell Aberteifi.

Yn olaf, os ydych chi neu'ch plant eisiau mynediad i bwll nofio, trac athletau neu gyrtiau sboncen, fe welwch bob un o'r rhain yng Nghanolfan Hamdden Castell Newydd Emlyn.

Siopa

Mae ychydig o siopau lleol yn yr ardal, ond ar gyfer y prif siopa groser, bydd trigolion yma yn mynd i Gastell Newydd Emlyn, Llandysul, Caerfyrddin neu Aberteifi.

Yn Drefach Felindre mae Swyddfa Bost a siop gyfleustra, lle gallwch brynu amrywiaeth o fwydydd ac eitemau cartref. Mae yno hefyd siop ddodrefn wych os oes angen unrhyw eitem ar gyfer eich cartref newydd - Davies & Davies Furniture. 

Ychydig filltiroedd i'r gogledd - yn Bistro a Siop Gymraeg The Leeky Barrel - gallwch brynu rhai o’r gwinoedd gwledig a medd blasus Celteg sydd â nifer cynyddol o brynwyr!

Yng Nghastell Newydd Emlyn fe welwch siop Co-op Food, Swyddfa Bost, yn ogystal â dewis da o siopau annibynnol fel Soap Shack a'r enwog Cardigan Bay Brownies, yn ogystal â chigyddion, gwerthwyr blodau, siopau bwydydd iach a mwy.

Yn Llandysul, rhyw bump i chwe milltir i ffwrdd o'r pentrefi hyn, mae Spar a Siop Fwyd CK, yn ogystal â siopau annibynnol fel cigydd a siop sy'n gwerthu offer awyr agored fel canŵod a dillad.

Ar gyfer banciau, archfarchnadoedd mwy o faint a dewis llawer ehangach o siopau, ewch i Aberteifi neu Gaerfyrddin, y ddwy dref tua hanner awr i ffwrdd.

Bwyta ac Yfed

Er gwaethaf yr amgylchedd gwledig, dydych chi byth yn bell o gael bwyd a diod gwych yng Ngorllewin Cymru! 

Edrychwch allan am yr anhygoel Veganishmum, bwyty dros dro sy’n gweini amrywiaeth wych o brydau fel cyris a phwdin taffi sticlyd. Cadwch lygad ar eu tudalen Facebook i gael gwybod am ddigwyddiadau sydd i ddod.

Yn Drefach Felindre mae tafarn hyfryd Tafarn John Y Gwas, sy'n gweini dewis o gwrw, ochr yn ochr â bwyd ffres da. Mae yno hefyd The Red Lion, tafarn o’r 19eg ganrif sy’n cynnig bwyd cartref mewn awyrgylch cyfeillgar.

Tua dwy filltir i'r gogledd o'r pentrefi hyn, yn agos i Reilffordd Dyffryn Teifi, mae caffi poblogaidd Leaky Barrel Welsh Bistro & Shop.. Yma gallwch fwynhau cinio, pwdinau, te a choffi, yn ogystal â diodydd alcoholig. 

Tua 10 munud mewn car o'r pentrefi hyn fe welwch Daffodil Inn ym Mhenrhiwllan. Wedi'i rhestru yn y Michelin Guides, mae gan y dafarn wledig a'r bwyty, lety hefyd - cytiau bugeiliaid gyda thybiau poeth! – os ydych yn dod i’r ardal i chwilio am dŷ.

Gallwch hefyd roi cynnig ar The Lamb of Rhos, sy'n gweini brecwast, cinio a swper, gyda seigiau'n amrywio o stêcs i gyri a byrgyrs ac sy'n cael adolygiadau da.

I gael mwy o ddewis o fwytai, caffis a siopau cludfwyd, dim ond taith fer yw hi mewn car i Gastell Newydd Emlyn. Am goffi neu de a sesiwn dal i fyny gyda ffrindiau, ceisiwch The Travelling Teapot neu Y Cwtch Coffi– y ddau ar Stryd y Sycamorwydden. Dylech hefyd geisio Brasserie Harrison, a leolir wrth ymyl Afon Teifi gyda gardd hyfryd, tra am bryd o fwyd hawdd ewch i Flames Kebab Shop neu'r Bwyty Indiaidd Moonlight am tecawê.

Gofal Iechyd

Pan fyddwch chi'n symud i ardal newydd, un o'r pethau cyntaf i'w wneud yw cofrestru gyda meddyg a deintydd newydd. I drigolion Drefach Felindre, Waungilwen, Cwmpengraig a Chwmhiraeth, mae'r gwasanaethau meddygol agosaf yng Nghastell Newydd Emlyn.

Am feddyg teulu, mae Meddygfa Emlyn ar agor o ddydd Llun i ddydd Gwener (8am i 6.30pm) ac mae'n cynnig cymorthfeydd bore a phrynhawn. Os oes gennych chi ofynion iechyd penodol yna mae hefyd yn darparu ystod o glinigau arbenigol, fel cyn-geni ac asthma, yn ogystal â chlinig teithio.

Mae dwy ddeintyddfa yng Nghastell Newydd Emlyn – Teifi Dental Centre yn Sgwâr Emlyn a Gofal Deintyddol Emlyn, a leolir ar Lôn yr Eglwys. Yn ogystal, mae gan y dref ddwy fferyllfa - Fferyllfa Boots a Fferyllfa'r Bont.

I drigolion yma sydd ag anifeiliaid anwes, mae Castle House yng Nghastell Newydd Emlyn ar agor o ddydd Llun i ddydd Gwener rhwng 8.30am a 5.30pm, ac ar ddydd Sadwrn o 9 i 1pm.

Byddem hefyd yn argymell ceiropractydd West Wales Chiropractors ym Mlaenporth – rhyw 11 neu 12 milltir o’r pentrefi hyn – pe bai gennych chi broblemau cefn.

Ysgolion

Yn Drefach Felindre mae Ysgol Gynradd Penboyr, Ysgol Gynradd yr Eglwys yng Nghymru sydd ag enw da.

Os oes gan eich plentyn anawsterau dysgu difrifol, mae yna hefyd ysgol ragorol yn Aberporth, tua naw i ddeg milltir o’r pentrefi hyn, ar gyfer plant hyd at 11 oed – Canolfan y Don.

Mae addysg uwchradd ar gael yng Nghastell Newydd Emlyn yn Ysgol Gyfun Emlyn.

Ar gyfer pobl ifanc yn eu harddegau ac oedolion hyn, mae dewis hefyd o addysg bellach, astudio ar-lein a phrentisiaethau ar gael yn Coleg Ceredigion yn Aberteifi neu Coleg Sir Gâr yng Nghaerfyrddin. Mae’r ddau goleg hyn yn cynnig ystod eang o gyrsiau academaidd ac ymarferol i’r rhai sy’n gadael yr ysgol ac unrhyw un sydd am ddychwelyd i addysg. Mae hefyd Ysgol Gelf Caerfyrddin., a sefydlwyd ym 1854 ac sy'n cynnig cyrsiau ym mhopeth o ddylunio ffasiwn i ddylunio 3D ac animeiddio.

Fel arall, mae gan Prifysgol Cymru Y Drindod Dewi Sant gampws yng Nghaerfyrddin, lle mae tua 1500 o fyfyrwyr yn astudio pynciau fel Actio, Eiriolaeth, Nyrsio a Hyfforddi Rygbi, gan roi digon o ddewis i chi a'ch plant.

Cludiant

Mae amrywiaeth eang o weithgareddau ac amwynderau yn y rhan hon o Orllewin Cymru, ond i gael mynediad mae llawer ohonynt yn dibynnu ar gar. Nid oes gwasanaeth trên yn yr ardal, ond mae nifer o gwmnïau bysiau lleol sy’n darparu cysylltiadau trafnidiaeth rhwng y pentrefi gwledig a’r trefi mwy – er enghraifft, mae'r llwybr bws hwn yn cysylltu Aberteifi a Chaerfyrddin drwy Felindre. Gallwch wirio llwybrau ac amseroedd bysiau ar y cynlluniwr taith hwn.

Darganfod mwy

Pe hoffech chi ddarganfod mwy am fywyd yn Drefach Felindre, Waungilwen, Cwmpengraig a Chwmhiraeth ac i fod y cyntaf i glywed am eiddo newydd sydd ar werth yma, cysylltwch â ni.

Gallwch ein ffonio ar 01239 562 500 i drafod eich chwiliad eiddo neu anfonwch e-bost atom drwy ein tudalen Cysylltu â ni .

Gallwch hefyd ddarganfod mwy am bentrefi Gorllewin Cymru wledig a Bae Ceredigion ar y gwefannau eraill hyn – 

• Pethau i'w gwneud - Cliciwch Yma ac Yma
• Ysgolion cynradd - Cliciwch Yma
• Trafnidiaeth - Cliciwch Yma ac Yma
• Rheoli eiddo a gosod eiddo - Cliciwch Yma