Yn sefyll bron hanner ffordd rhwng trefi mwy o faint Aberteifi (6 milltir), Castell Newydd Emlyn (9 milltir) a Threfdraeth 10 milltir) yng Ngorllewin Cymru, mae pentrefi bychain Boncath a Blaenffos yn cynnig popeth rydych chi’n ei ddychmygu o fyw yng nghefn gwlad Cymru, ond gyda mynediad hawdd i gyfleusterau megis archfarchnadoedd a meddygfeydd.

Y dref agosaf ar gyfer meddygon ac ysgolion yw Crymych, sydd tua phum munud mewn car o'r pentrefi hyn, ac yma fe welwch fferyllfa a detholiad o fwytai a siopau.

Pe hoffech chi ddarganfod mwy am y pentrefi hyn, darllenwch ymlaen, neu cysylltwch â ni, Helen neu Tania i drafod eich chwiliad eiddo. Gallwch hefyd ddarllen mwy am ardaloedd prydferth eraill Gorllewin Cymru yn ein Gwybodaeth am y Lleoliad.

Hanes

Daw’r enw Boncath o’r Gymraeg am yr aderyn, bwncath (buzzard), a gallwch weld yr adar hardd hyn o hyd ar draws Gorllewin Cymru. Pentrefan yn amgylchynu tafarn draddodiadol oedd y pentref yn wreiddiol, ond pan estynnwyd Rheilffordd Hendy-gwyn ar Daf a Thaf Vale i Aberteifi ym 1885 datblygodd Boncath ymhellach wrth i ddiddordeb yn yr ardal gynyddu. Adeiladwyd y rheilffyrdd yma i gludo llechi a mwyn plwm, ond cynnyrch fferm lleol oedd yn cadw'r lein i redeg am flynyddoedd lawer nes iddi gau yn 1963. 

Roedd Blaenffos yn rhan o ffordd borthmyn adnabyddus ar gyfer symud da byw o Gymru ac Iwerddon i Loegr. Dywedir bod gan y pentref bump o dafarndai ar un adeg, ond caeodd y rhain dros y blynyddoedd gyda dim ond tri yn weddill erbyn 1900. O'r tri oedd yn weddill, mae pob un wedi cau erbyn hyn a bellach yn dai preifat. Mae gan y pentref Gapel Bedyddwyr o hyd, a adeiladwyd yn 1785.

Ond mae hanes yr holl ardal hon yn dyddio'n ôl lawer pellach. Gyda thystiolaeth yn dangos y byddai’r ardal, a adwaenir bellach fel Blaenffos, wedi’i ffermio dros 3,000 o flynyddoedd yn ôl a gellir gweld twmpathau claddu o’r Oes Efydd yn Frenni Fawr o hyd.

Twristiaeth a Hamdden

P'un a ydych chi'n dwlu ar deithiau cerdded heddychlon, beicio, chwaraeon dŵr neu wylio bywyd gwyllt anhygoel, mae gan gefn gwlad Gorllewin Cymru ddigon i chi ei fwynhau.

Mae Y Preseli , wedi’i drwytho mewn hanes ac yn cynnig digon o ddewis i gerddwyr a beicwyr mynydd. O droeon hamddenol i ddringfeydd mwy heriol, gallwch hyd yn oed weld draw i Eryri neu Iwerddon ar ddiwrnod clir. Mae gennych hefyd y cyfle i basio tirweddau cynhanesyddol a gweld safleoedd hynafol, gan gynnig ardal gerdded unigryw iawn.

Mewn mannau eraill o amgylch y pentrefi hyn mae gan feicwyr mynydd a beicwyr ffordd ddigon o ddewis, gyda ffyrdd tawel a llwybrau hardd. Gall reidwyr ceffylau hefyd ddarganfod llwybrau ceffyl heddychlon y wlad o gwmpas, a byddwch yn dod o hyd i lwybrau a reidiau sydd ar gael mewn mannau fel Crosswell Riding Stables neu Preseli Pony Trekking .

Heb fod ymhell – tua 20 munud – o Foncath a Blaenffos gallwch ddarganfod rhai o draethau harddaf y DU, gan gynnwys Draeth Mawr, – traeth tywodlyd hir, llydan gyda thwyni tywod y tu ôl iddo ac yn boblogaidd iawn gyda theuluoedd. Mae hefyd yn lle gwych i fwynhau chwaraeon dŵr fel hwylio a hwylfyrddio.

Fel arall, ymwelwch â Poppit, a leolir wrth geg Aber Afon Teifi, neu ar ochr arall i’r aber mae’r traeth yng Gwbert. Mae llawer o’r traethau o amgylch Gorllewin Cymru yn berffaith ar gyfer ymarfer syrffio, a bydd gwersi ar gael yn rhwydd. Mae chwaraeon dŵr eraill i roi cynnig arnynt yn cynnwys sgïo dŵr, tonfyrddio a chanŵio, neu am gyflymder mwy hamddenol rhowch gynnig ar bysgota yn nyfroedd glân Bae Ceredigion.

Ar yr arfordir dylech hefyd gadw llygad allan am amrywiaeth eang o fywyd gwyllt, gyda dolffiniaid, morloi a llawer o wahanol adar fel crëyr bach a hebogiaid tramor i’w gweld o amgylch y rhan hon o arfordir Cymru.

Gall chwaraewyr rygbi brwd ymuno â Clwb Rygbi Crymych, tra ar gyfer golffwyr, lleolir Glwb Golff Aberteifi wedi ei leoli yn agos i bentref tlws o Gwbert. Wedi’i restru fel un o’r cyrsiau gorau i’w chwarae yng Nghymru, fe’i sefydlwyd yn ôl yn 1895 ac mae’n cynnig golygfeydd gwych dros Fae Ceredigion.

Fel arall, os yw'n well gennych weithio allan mewn campfa, nofio neu fynychu dosbarthiadau ffitrwydd, mae Canolfan Hamdden Crymych, sy'n cynnig rhaglen lawn o weithgareddau chwaraeon, gan gynnwys dosbarthiadau ar gyfer plant iau, neu rhowch gynnig ar Ganolfan Hamdden Aberteifi ac Cardigan Swimming & Fitness Centre.

Mae gan Grymych gôr hefyd, sy'n perfformio mewn gwahanol wyliau a digwyddiadau - dilynwch eu tudalen Facebook i gael gwybod am eu perfformiadau neu ymuno â nhw. Mae hefyd a Neuadd Gymunedol ym Moncath, a gwblhawyd yn 2000 ac sydd bellach ar gael i gynnal amrywiaeth o ddigwyddiadau, tra yn Aberteifi gallwch fwynhau'r ffilmiau diweddaraf yn y sinema yn Theatr Mwldan. theatr a sinema.

Yn olaf, nid nepell o Gilgerran, mae’r encil wledig hardd, Rhosygilwen, lle gallwch ddewis aros os ydych yn ymweld â'r ardal i chwilio am dŷ neu gallwch ymweld â'r gerddi hyfryd. Mae'r tŷ hefyd yn lleoliad poblogaidd ar gyfer priodasau a digwyddiadau.

Siopa

Er na fyddwch chi'n dod o hyd i archfarchnadoedd mawr yma, fe welwch Swyddfa Bost fach a siop gyffredinol ym Moncath ar gyfer unrhyw eitemau hanfodol sydd eu hangen arnoch. Mae ffotograffydd hefyd ym Moncath - Mark Llewellyn, tra ychydig ymhellach i ffwrdd yn Newchapel gallwch ddod o hyd i ddodrefn hardd yn Orissa Designs , neu cymerwch olwg ar Kustom Kidz Bedz ar gyfer gwelyau plant hyfryd a bocsys teganau.

Yn debyg i Foncath, mae gan Flaenffos siop gyffredinol fechan – Rhoslyn Stores – ar gyfer hanfodion dyddiol.

Mae mwy o gyfleoedd siopa ar gael yng Nghrymych lle mae Spar a Nisa Local, yn ogystal â nifer o siopau bach, annibynnol. Mae Tŷ Bach Twt yn gwerthu amrywiaeth o anrhegion ac eitemau ar gyfer y cartref, tra bod gan Siop Siân eitemau anrhegion fel gemwaith, canhwyllau a mwy. Mae hefyd siop bwydydd iach yma - Bwyd y Byd. Mae siopau arbenigol eraill yn cynnwys CJ's Equestrian, sy'n gwerthu ystod eang o eitemau os ydych yn berchen ar geffylau, tra ar gyfer eitemau trydanol rhowch gynnig ar DE Philips a'i Fab.

Ar gyfer archfarchnadoedd mwy o faint, Aberteifiyw’r ganolfan siopa agosaf, lle byddwch yn dod o hyd i Tesco, Spar fwy o faint ac Aldi, yn ogystal â banciau stryd fawr – Lloyds, Barclays a HSBC. Mae gan Aberteifi hefyd amrywiaeth o siopau stryd fawr eraill a siopau annibynnol, gan gynnwys cigyddion, siopau dillad, siopau trin gwallt a siopau syrffio. Mae yna hefyd Farchnad Neuadd y Dref – adeilad treftadaeth rhestredig Gradd II, sy’n gartref i dros 50 o stondinau gwahanol.

Bwyta ac Yfed

Er nad oes gan y ddau bentref hyn eu bwytai eu hunain, fe welwch ddetholiad da yng Nghrymych ac yn nhrefi mwy o faint, Aberteifi, Castell Newydd Emlyn a Threfdraeth. 

Mae'n debyg mai'r bwyty agosaf yw'r Crymych Arms, tafarn boblogaidd sy’n gweini bwyd cartref da ac amrywiaeth o gwrw. Hefyd yng Nghrymych mae Blasus, siop goffi wych lle gallwch fwynhau diod, yn ogystal â bwyd fel tatws pob, rholiau selsig, cacennau a phrydau arbennig dyddiol. 

Mae gan Grymych hefyd opsiynau tecawê gan gynnwys Y Badell Ffrio ar gyfer pysgod a sglodion ffres; Tŷ Cebab Crymych ar gyfer cebabs a pizzas; a'r Dragon Inn ar gyfer bwyd Tsieineaidd. 

Mewn man arall, ceisiwch  Ffynnone Arms, tafarn o'r 18fed Ganrif ym mhentref Newchapel. Maent yn gweini cwrw go iawn o fragdai Cymreig lleol, ynghyd â seigiau fel pastai stêc a rhostiau dydd Sul. Dylech hefyd fod yn sicr o ymweld â Nag’s Head yn Abercych, tafarn gastro hyfryd, sydd hefyd â llety os ydych chi'n dod i'r ardal i chwilio am dŷ.

Ac i gariadon hufen iâ, ewch ar daith i Mary's Farmhouse, yn Fairfield ger Crymych, lle byddwch yn dod o hyd i amrywiaeth o hufen iâ, wedi'i wneud yn lleol ac yn cael ei werthu ledled Cymru. 

Gofal Iechyd

Y feddygfa agosaf at y pentrefi hyn sydd yng Nghrymych, sydd â ganolfan feddygolei hun. Mae'r feddygfa ar agor o ddydd Llun i ddydd Gwener rhwng 8am a 5.30pm, a gallwch ddewis o ymgynghoriadau wyneb yn wyneb neu dros y ffôn. 

Mae fferyllfa hefyd yng Nghrymych – EP Parry Pharmacy, a leolir ar y Stryd Fawr. Mae'r fferyllfa ar agor chwe diwrnod yr wythnos, gydag oriau agor amrywiol. Mae yna hefyd optegydd - Celia Vlismas – sy'n cynnig profion llygaid ac ystod dda o sbectol.

Ar gyfer gofal deintyddol mae dewis o bractisau deintyddol yn Aberteifi - Deintyddfa Aberteifi , a leolir yn y Ganolfan Gofal Integredig, Deintyddfa {my}dentist, a Deintyddfa Charsfield . Mae'r rhain i gyd ar agor bum niwrnod yr wythnos.

Os oes angen ceiropractydd da arnoch, byddem hefyd yn argymell West Wales Chiropractors ym Mlaenporth (tua 20 munud i ffwrdd).

Yn olaf, os oes gennych anifeiliaid anwes yna, y milfeddygon yng Nghrymych neu Aberteifi yw'r agosaf. Milfeddygon y Priordy yw'r ddwy ohonynt ac mae ganddynt enw da.

Ysgolion

Bydd pa ysgol y bydd eich plant yn ei mynychu yn dibynnu ar ble rydych yn dewis byw yn yr ardal.

Yr ysgol gynradd agosaf yw’r ysgol gynradd ac uwchradd gyfunol (gan gynnwys Chweched Dosbarth) Ysgol Y Preseli yng Nghrymych, tua phum munud mewn car o Boncath a Blaenffos. Mae hon yn ysgol ddwyieithog sydd ag enw rhagorol, ac yn darparu ystod gynhwysfawr o bynciau yn ogystal â gweithgareddau allgyrsiol megis rygbi ac athletau. 

Fel arall, ym mhentref Cilgerran, tua thair milltir i'r gogledd o'r pentrefi hyn i gyfeiriad Aberteifi, mae Ysgol Gynradd Cilgerran. 

Ar gyfer addysg uwchradd yn Aberteifi mae Ysgol Uwchradd Aberteifi. Mae’r ysgol hon yn boblogaidd iawn gyda rhieni a disgyblion, a gallwch weld prosbectws yr ysgol ar eu gwefan.

Mae addysg bellach ar gael yn Aberteifi yn Coleg Ceredigion, sy'n cynnig ystod eang o gyrsiau gan gynnwys prentisiaethau, astudio rhan amser a chyrsiau ar-lein. Mae'r pynciau sydd ar gael yn cynnwys popeth o ofal plant ac addysgu i fusnes, cyfrifeg ac adeiladu.

Os ydych yn symud i’r ardal a bod gan eich plentyn anghenion addysgol, gan gynnwys anawsterau dysgu difrifol neu awtistiaeth, byddem yn argymell Canolfan y Don yn Ysgol Aberporth, tua 12 milltir o'r pentrefi hyn. Gyda thîm croesawgar ac ystod o gyfleusterau arbenigol, mae’r ysgol yn derbyn disgyblion hyd at 11 oed. 

Cludiant

Rhan o harddwch byw yng nghefn gwlad Gorllewin Cymru yw’r heddwch a’r tawelwch sydd ar gael, ond fel rhan o hyn fe welwch mai cyfyngedig yw’r drafnidiaeth gyhoeddus. Y newyddion da i drigolion Boncath a Blaenffos yw bod yna wasanaeth bws rheolaidd sy’n cysylltu’r pentrefi ag Aberteifi – mae’r daith yn cymryd llai na hanner awr ac mae bysiau’n rhedeg drwy’r dydd. Gallwch wirio amseroedd ac amserlenni dyddiol ar hyn cynlluniwr taith hwn.

Ar gyfer gwasanaethau rheilffordd, mae gorsaf Harbwr Abergwaun tua hanner awr yn unig o’r pentrefi hyn ac o’r fan hon gallwch ddal trên i Abertawe a Chaerdydd. Gallwch ddarganfod mwy am yr amseroedd yma.

Os ydych am deithio ymhellach i ffwrdd, mae gwasanaethau fferi rheolaidd gyda Stena Line i Rosslare yn Iwerddon o Harbwr Abergwaun.

Darganfod Mwy ...

I'ch helpu i ddarganfod mwy am Orllewin Cymru a bywyd yma, isod fe welwch ychydig mwy o wefannau a allai fod o gymorth yn eich ymchwil. Fodd bynnag, rydym bob amser yn hapus i'ch helpu a rhannu ein profiad a'n mewnwelediad i fyw yn yr ardal hardd hon. Rhowch alwad i ni ar 01239 562 500 a byddwn yn hapus i ateb eich cwestiynau i'ch helpu i gynllunio eich symudiad i Fae Ceredigion neu Orllewin Cymru. 

• Pethau i'w gwneud - Cliciwch Yma
• Ysgolion cynradd - Cliciwch Yma
• Trafnidiaeth - Cliciwch Yma ac Yma
• Rheoli eiddo a gosod eiddo - Cliciwch Yma